Konwalia majowa

Konwalia jest to niewielkich rozmiarów miododajna roślina, która osiąga wysokość maksymalnie 30 centymetrów. Jej kwiaty wyglądem przypominają malutkie, białe dzwoneczki, które rosną jeden nad drugim. Łodyga jest zielona i otulają ją równie zielone, łódkowate liście o zaostrzonych końcach. Roślina bardzo rzadko wydaje owoce, a jeśli już się pojawią, kształtem przypominają zwisające czerwone jagody.
Konwalia jest to polska rodzima roślina. Najczęściej występuje w lasach (dziko rosnące gatunki posiadają zwykle do dziewięciu kwiatów w gronie) lub może być uprawiana – ze względu na swoje walory estetyczne i lecznicze (uprawna konwalia posiada nawet do 18 kwiatów w gronie). Konwalia występuje na półkuli północnej (przede wszystkim w Europie i środkowo-północnej Azji).

Kwitnienie konwalii majowej

Konwalie jako jedne z nielicznych roślin, są w stanie kwitnąć niemal o każdej porze roku. Jedyny warunek, który trzeba spełnić, żeby tak się stało jest podniesienie temperatury do ponad dwudziestu stopni Celsjusza po okresie spoczynku kłączy. W przypadku uprawy spoczynek kłączy przerywany jest schłodzeniem lub ciepłymi kąpielami. Po przerwaniu spoczynku i umieszczeniu w odpowiedniej temperaturze, konwalie są w stanie zakwitnąć, w ciągu od dwóch do czterech tygodni (w zależności od pory roku). Kwiaty zapylane są przez pszczoły (rzadziej muchówki) i kwitną co dwa/trzy lata. W naturalnych warunkach kwiaty rozpoczynają kwitnienie w maju. Wtedy na łodydze pojawia się kwiatostan (przyjmuje formę grona), który z czasem rozwija się w piękne śnieżnobiałe, okrągłe dzwoneczki. Po przekwitnięciu, w miejscu kwiatków na łodygach pojawiają się czerwone owoce, wewnątrz których znajdują się nasiona. Z czasem owoce wysychają i wypadają z nich ukryte w środku nasionka, które za jakiś czas, prawdopodobnie dadzą życie nowej roślinie.

Rozmnażanie konwalii

Rozmnażanie konwalii jest bardzo proste. Najlepiej rozmnażać roślinkę za pomocą nasion lub kłączy, najlepiej jesienią od połowy listopada.
Jeżeli mamy w planach sadzić konwalię musimy najpierw odpowiednio przygotować dla niej podłoże, to znaczy: starannie usunąć chwasty, glebę zaopatrzyć w próchnicę (pH gleby powinno wynosić 7,0-7,1) i zapewnić jej luźną strukturę, oraz pamiętać o regularnym nawożeniu , co pozwoli na odżywienie roślin przez długi czas.
Konwalię rozmnażamy z kłączy zaraz po uschnięciu rośliny. Kłącza dzielimy na sadzonki, rozkładamy po kilka sztuk w odległościach około 20 centymetrów i wkopujemy tuż pod powierzchnią ziemi. Zasadzoną roślinkę należy intensywnie podlać. Po około trzech/czterech latach rośliny powinny stworzyć piękny, gęsty dywan.
Rozmnażanie konwalii z nasion jest nieco bardziej skomplikowane niż robienie tego za pomocą kłączy. Nasiona kwiatów możemy zebrać samodzielnie z miejsca, gdzie rosną rośliny. Gdy znajdziemy odpowiedniego kwiatka z owocami w postaci jagody, w środku będą kryły się nasiona. Nasiona najlepiej zbierać rano, ponieważ roślina nie jest wtedy wysuszona, a owoce są soczyste. Po zebraniu owoców należy wydobyć pestki ze środka, przepłukać i rozłożyć jednowarstwowo na ręczniku, aby dobrze wyschły. Tak przygotowane pestki możemy przechowywać w papierowych torebkach i suchym miejscu do następnej wiosny.
Wygodniejszym i szybszym sposobem jest zakup nasionek w sklepie ogrodniczym. Cena nasion jest przystępna, a na opakowaniach znajdziemy wszystkie potrzebne informacje odnośnie wysiewu i pochodzenia.

Wymagania i uprawa konwalii majowej

Konwalia majowa jest delikatnym kwiatem, który potrzebuje przepuszczalnej gleby i półcienistego lub cienistego stanowiska do rośnięcia. Mimo swojego kruchego wyglądu, roślina jest mrozoodporna. Najlepszym miejscem do wzrostu konwalii będą zacienione miejsca, na przykład pod wyższymi roślinami, krzewami lub drzewami. Konwalia działa odstraszająco na szkodniki, więc rzadko jest przez nie atakowana, podobnie jak przez inne patogeny.

Czy konwalia majowa jest trująca?

Konwalia majowa jest rośliną silnie trującą. Ze względu na bardzo wysoką zawartość glikozydów nasercowych, każda z części tej rośliny jest bardzo toksyczna. Roślina ta jest na tyle niebezpieczna (zwłaszcza w przypadku dzieci, osób starszych i małych zwierząt), że nawet wypicie wody z wazonu, w którym znajdowały się kwiaty, może doprowadzić do ciężkiego zatrucia. Nawet kontakt soku z konwalii ze skórą może spowodować jej silne podrażnienie, dlatego zaleca się, aby kwiaty zrywać w rękawiczkach.

Do objawów zatrucia konwalią należą:

• zaburzenia przewodu pokarmowego (silne wymioty, biegunki),
• ogólne osłabienie,
• bóle i zawroty głowy,
• splątanie,
• czerwona wysypka na skórze,
• zaburzenia pracy serca,
• spadek ciśnienia tętniczego,
• zaburzenia czynności układu krwionośnego,
• a nawet problemy z widzeniem barw (wszystko wydaje się mieć kolor żółty).

W ciężkich przypadkach może dojść do migotania komór i śmierci.

Właściwości lecznicze konwalii majowej i jej zastosowanie w medycynie

Dzięki zawartości czynnych glikozydów, konwalia jest rośliną wykorzystywaną do przygotowywania leków nasercowych. Takie preparaty pomagają w delikatnych problemach sercowych i są podawane, na przykład w formie kropli nasercowych.
Inne działanie leków z zawartością substancji z konwalii może pozytywnie wpłynąć na kołatanie serca, spowalnić zbyt szybki puls, oraz pomagać zwalczyć choroby krążeniowe.
Kolejnym plusem wynikającym ze stosowania tej substancji jest zwiększenie intensywności pracy serca, co skutkuje lepszym ukrwieniem mózgu. Jest to bardzo dobre rozwiązanie dla osób cierpiących na migreny, które mają skłonność do omdleń i zaburzeń pamięci.
Leki z udziałem ziela konwalii działają uspokajająco. Polecane są one kobietom w okresie menopauzy, ponieważ pomagają w stabilizowaniu sfery emocjonalnej, a także mają pozytywny wpływ na zwalczanie nadciśnienia tętniczego.
Dzięki pozytywnemu wpływowi konwalii na ukrwienie organizmu, praca mięśni jest efektywniejsza, co powoduje ustępowanie dolegliwości reumatycznych.
Zastosowanie leczniczych, konwaliowych preparatów pomaga w pielęgnacji osób starszych, cierpiących na choroby geriatryczne.
Należy pamiętać, że leków zawierających ziele konwalii, pod żadny pozorem nie wolno zażywać samodzielnie, bez kontroli wykwalifikowanego lekarza.
Takie leki nie mogą również być zażywane przez osoby cierpiące na choroby wątroby, nerek, oraz miażdżycę. Przedawkowanie prowadzi do zatrucia organizmu, a w najgorszych przypadkach nawet do śmierci.

Ciekawostki o konwalii majowej

Ciekawe odmiany konwalii:

• Polish Beauty – odmiana, która wzdłuż nerwów na liściach posiada delikatne, jasne paseczki.
• Aurea – posiada piękne, bardzo jasne, niemal że żółte liście.
• Plena – kwiaty tej odmiany są pełne oraz stosunkowo duże w porównaniu do tradycyjnej odmiany rośliny.

Zebra – na liściach znajdują się kremowe pasy, o różnej szerokości (przypominające pasy zebry) oraz piękne różowe kwiatki.

Moc zapachu konwalii

• Farnezol, czyli olejki eteryczne o zapachu konwalii, są powszechnie znane jako naturalny afrodyzjak. Silnie oddziałujący na zmysły zapach bardzo dobrze wpływa na wzmocnienie libido.
• Zapach konwalii ze względu na swoje magiczne działanie, jest wykorzystywany w wielu kosmetykach i perfumach wielu słynnych kreatorów mody.

Konwalia czy czosnek niedźwiedzi?

• Ze względu na bardzo podobne liście konwalia majowa jest bardzo często mylona z popularnym czosnkiem niedźwiedzim. W efekcie dochodzi do wielu zatruć wynikających z nieszczęśliwej pomyłki.
• Na szczęście, jeśli mamy trochę wiedzy na temat roślin, trudno je pomylić, gdyż liście czosnku niedźwiedziego wydzielają silny, charakterystyczny czosnkowy zapach. Poza tym czosnek niedźwiedzi wyrasta z cebuli, zaś konwalia majowa z kłącza.

Warto wiedzieć

• Konwalia majowa niegdyś będąca pod ochroną, w październiku 2015 roku, podczas nowelizacji rozporządzeń dotyczących ochrony roślin, grzybów i zwierząt została wykreślona z listy gatunków chronionych.

Symbol

• Przez ostatnie 100 lat konwalia była narodowym kwiatowym symbolem Finlandii.

Roślina inwazyjna

• Konwalię można spotkać na terenie Japonii. Jest ona tam uważana za roślinę inwazyjną i została wymieniona w ustawie o obcych gatunkach inwazyjnych.

Historie ludowe

• Kwiat konwalii majowej działa podrażniająco na skórę (w średniowieczu kobiety nacierały policzki liśćmi konwalii, aby nadać im rumieńców).
• W Europie konwalia majowa znana jest pod bardzo wieloma ludowymi nazwami. Oprócz właściwości leczniczych wykorzystywanych w ziołolecznictwie, często była łączona z czarami i alchemią z uwagi na jej trujące działanie.
• Medyczne właściwości konwalii zostały odkryte już w starożytnych Chinach – stosowano ją do leczenia zaburzeń sercowo-naczyniowych.

Nalewka z konwalii

• Nalewkę produkuje się ze świeżych lub suszonych kwiatów konwalii.
• Ze względu na zmienność składu glikozydów nasercowych konwalii majowej nie zaleca się wytwarzania nalewki z konwalii na własną rękę, ponieważ konwalotoksyna w wysokim stężeniu jest toksyczna.

Roślina barwierska

• Odziomkowe liście konwalii użyte do barwienia wapna dają trwałą, zieloną farbę.

Zastosowanie w tabace

• Ze względu na silne pobudzanie do kichania, proszek z suszonych kwiatów konwalii stosowany bywa jako składnik tabaki.

Roślina jadalna

• Jak było wspomniane wcześniej, ze względu na skład chemiczny konwalia może działać toksycznie po spożyciu. Jednak kwiaty często bywają dodawane podczas fermentacji wina z rodzynek.